Πολιτική Ιστορία της Συγχρόνου Ελλάδος 3

Ο Γ’ Τόμος της Πολιτικής Ιστορίας της Συγχρόνου Ελλάδος (ο Ζ’ της όλης σειράς, εάν υπολογισθούν και οι τέσσαρες τόμοι της Πολιτικής Ιστορίας της Νεωτέρας Ελλάδος), αναφέρεται εις όσα συνέβησαν από του δημοψηφίσματος της 7ης Απριλίου 1924. Δια του δημοψηφίσματος εκείνου, ως γνωστόν, επεκυρώθη το Ψήφισμα της 25ης Μαρτίου, δια του οποίου επήλθεν η πολιτειακή μεταβολή και καθιερώθη η Αβασίλευτος Δημοκρατία. Το νέον πολίτευμα επεβλήθη ιδίως χάρις εις την αποφασιστικότητα του Α. Παπαναστασίου, ο οποίος προς επιτυχίαν του σκοπού του δεν εδίστασεν, όχι απλώς να διαφωνήση με τον Ε. Βενιζέλον, αλλά να συμμαχήση με τα ακραία στοιχεία και κυρίως να βασισθή εις την υποστήριξιν των στρατιωτικών. Τοιουτοτρόπως οι τελευταίοι, άπαξ έτι, απέβαινον οι ρυθμισταί των εξελίξεων του πολιτικού βίου της νεωτέρας Ελληνικής ιστορίας. Αλλ’ ακριβώς εκείνη η σύμπραξις υπήρξε και η αφετηρία της κυβερνητικής αστάθειας, της οξύνσεως των πολιτικών πραγμάτων και τελικώς της ταχείας χρεωκοπίας του νέου πολιτεύματος, το οποίον αντί να κατοχυρωθή εις τα πλαίσια ενός δημοκρατικού Συντάγματος κατελύθη, αφού προητοίμασε την έλευσιν -έστω και προσκαίρως- της δικτατορίας. Το πλέον παράδοξον όλων υπήρξεν ότι και την διαδικασίαν αυτήν ο Α. Παπαναστασίου διηυκόλυνε, καλοπίστως μεν αλλ’ αφελώς, παρασχών τον κοινοβουλευτικόν μανδύαν εις τον Θ. Πάγκαλον, ο οποίος τον εχρησιμοποίησεν όσον του εχρειάζετο και τον απέβαλεν όταν τον έκρινε περιττόν βάρος. Ο πολιτικός κόσμος διηρημένος παρηκολούθει τα συμβαίνοντα επιχαίρων (η μερίς η ανήκουσα εις τους βασιλόφρονας), η δυσανασχετών (η δημοκρατική μερίς, η οποία όμως δεν είχεν αποδοκιμάσει την βιαίαν ουσιαστικώς μεταβολήν), αλλά και αδρανών ή απέχων (Γ. Καφαντάρης, Α. Μιχαλακόπουλος) ή τέλος μακράν της πατρίδος ευρισκόμενος (Ε. Βενιζέλος). Και μόνος εκ των πολιτικών ηγετών της εποχής απέμεινεν ο Θ. Σοφούλης, να υψώση φωνήν διαμαρτυρίας. […] (Από την εισαγωγή της έκδοσης).